Ակրոխորդոն

ՀՀ ԱՆ Մաշկաբանության ազգային կենտրոնը Ձեզ է ներկայացնում  մանրամասն և հանրամատչելի տեղեկատվություն՝ ակրոխորդոնների (մաշկային պոլիպների) մասին: Այս բլոգի նպատակն է բարձրացնել ընթերցողների շրջանում իրազեկվածության մակարդակը՝ օգնելով հասկանալ, թե ինչ է իրենից ներկայացնում ակրոխորդոնը, որն է դրա առաջացման պատճառը, ովքեր են գտնվում ռիսկի խմբում և ինչպես կարելի է վարվել դրանց հետ:

Ակրոխորդոնները բարորակ մաշկային գոյացություններ են, որոնք սովորաբար կպած են մաշկին բարակ «ոտիկով»: Դրանք բժշկական առումով անվնաս են և հիմնականում չեն կարող վերածվել քաղցկեղի: Սակայն կարող են անհանգստություն պատճառել՝  ֆիզիկական (օրինակ՝ գրգռվածություն) կամ էսթետիկ առումով: Ըստ հետազոտությունների՝ ընդհանուր բնակչության մոտ 46%-ը կարող է ունենալ ակրոխորդոններ, և այդ թիվը տարիքի հետ մեծանում է:

Այս հոդվածը կօգնի Ձեզ ճանաչել այս գոյացությունները, իմանալ, թե երբ է պետք դիմել բժշկի, և ծանոթանալ բուժման տարբերակներին: Մենք կփորձենք պատասխանել Ձեր հարցերին՝օգտագործելով պարզ լեզու և բացատրել բոլոր բժշկական տերմինները:

Ակրոխորդոնը, որը հայտնի է նաև «մաշկային պոլիպ» անվանումով, փոքր, փափուկ, բարորակ մաշկային գոյացություն է: Այն սովորաբար կախված է մաշկից բարակ «ոտիկով» (բժշկական տերմին՝ պեդունկուլ) և կարող է լինել մաշկի գույնի, վարդագույն, կարմիր կամ մի փոքր ավելի մուգ: Այս գոյացությունները հաճախ հայտնվում են այնպիսի հատվածներում, որտեղ մաշկը շփվում է մաշկի հետ, օրինակ՝ պարանոցին, թևատակերին, կրծքերի տակ կամ աճուկներում:

Բժշկության մեջ ակրոխորդոնները կոչվում են նաև «ֆիբրոէպիթելիալ պոլիպներ»: «Ֆիբրո» բառը վերաբերվում է կոլագենային թելերին (մաշկի կառուցվածքային սպիտակուցներ), իսկ «էպիթելիալ»՝ մաշկի վերին շերտին: Այսպիսով, ակրոխորդոնները կազմված են մաշկի նորմալ բջիջներից և չեն համարվում վտանգավոր:

Դրանց չափսը սովորաբար տատանվում է 2-5 միլիմետրի սահմաններում, սակայն հազվադեպ դեպքերում կարող է հասնել մինչև 5 սանտիմետրի: Դրանք կարող են լինել եզակի կամ բազմակի և հաճախ առաջանում են մաշկի ծալքերում: Հյուսվածաբանորեն (այսինքն՝ բջջային մակարդակով) դրանք բնութագրվում են հարթ էպիթելով, թույլ կոլագենային կառուցվածքով և լայնացած մազանոթներով :

Ակրոխորդոնները  համարվում են ոչ թե հիվանդություն, այլ ավելի շատ՝ մաշկի բնական երևույթ: Դրանք հիմնականում չեն վերածվում չարորակ ուռուցքների և սովորաբար բժշկական միջամտություն չեն պահանջում, բացառությամբ այն դեպքերի, երբ դրանք անհանգստություն են պատճառում:

Ակրոխորդոնները կարող են առաջանալ ցանկացած մարդու մոտ, սակայն որոշ գործոններ մեծացնում են դրանց առաջացման հավանականությունը: Եկեք դիտարկենք, թե ովքեր են ամենից հաճախ բախվում այս երևույթին:

1. Տարիք: Ակրոխորդոնները սովորաբար հայտնվում են 30-40 տարեկանից հետո: Տարիքի հետ մաշկը կորցնում է իր առաձգականությունը, ինչը նպաստում է նման գոյացությունների առաջացմանը: 60-ից բարձր անձանց մոտ դրանք հանդիպում են առավել հաճախ:
   
2. Ավելորդ քաշ: Մարդիկ, ովքեր ունեն ավելորդ քաշ կամ ճարպակալում, ավելի հակված են ակրոխորդոնների: Դա պայմանավորված է նրանով, որ ավելորդ քաշը ստեղծում է մաշկային ծալքեր, որոնք դառնում են շփման օջախներ:
3. Հղիություն: Հղիության ընթացքում, հատկապես երկրորդ եռամսյակում, կանանց մոտ կարող են առաջանալ ակրոխորդոններ: Սա պայմանավորված է հորմոնալ փոփոխություններով և մարմնի քաշի ավելացմամբ: Ծննդաբերությունից հետո դրանք հաճախ փոքրանում կամ անհետանում են:
4. Ժառանգական նախատրամադրվածություն: Եթե Ձեր ընտանիքում կան ակրոխորդոններ ունեցող մարդիկ, ապա Ձեզ մոտ դրանց առաջացման հավանականությունը մեծ է: Սա ցույց է տալիս, որ գենետիկական գործոնները կարող են որոշիչ դեր խաղալ:
5. Ինսուլինային ռեզիստենտականություն և շաքարախտ: Որոշ ուսումնասիրություններ ցույց են տվել, որ ակրոխորդոնները կարող են պայմանավորված լինել ինսուլինային ռեզիստենտականությամբ՝ վիճակ, երբ օրգանիզմը չի կարողանում արդյունավետ օգտագործել ինսուլինը: Սա կարող է նաև պայմանավորված լինել շաքարախտով կամ մետաբոլիկ համախտանիշով։

Այս գործոնները չեն նշանակում, որ Դուք անպայման կունենաք ակրոխորդոններ, այլ պարզապես ցույց են տալիս, որ որոշ մարդկանց մոտ դրանք ավելի հավանական են: Ինչպես նաև, եթե դուք ունեք ակրոխորդոններ, պետք է չէ միանգամից փնտրել առողջական խնդիրներ, խորհրդատկցեն մաշկաբանի հետ։

Ակրոխորդոնները հիմնականում հեշտ է ճանաչել: Դրանք սովորաբար փոքր են (2-5 մմ), սակայն հազվադեպ դեպքերում կարող են հասնել նույնիսկ մինչև 5 սմ:  Կարող են լինել եզակի կամ բազմակի և հաճախ առաջանում են մաշկի ծալքերում:  Դրանց տեսքը կարող է տարբեր լինել՝

• Փոքր, ակոսավոր պապուլաներ: 1-2 մմ չափսերով, հիմնականում մաշկի գույնից չեն տարբերվում, տեղակայվում են պարանոցին և թեւատակերին:
• Թելանման գոյացություններ: 2 մմ լայնությամբ և մինչև 5 մմ երկարությամբ,հիմնականում  շագանակագույն են, տեղակայվում են մեջքին, աճուկային ծալքերում:
• Մեծ, ոտիկավոր գոյացություններ:Չափսերը կարող են հասնել նույնիսկ մինչև 5 սանտիմետրի: Նման են փափուկ պարկերի, հաճախ տեղակայվում են  մեջքի ստորին հատվածներում:

Ակրոխորդոնները սովորաբար անախտանիշ են, բայց երբեմն կարող են՝

• Քոր առաջացնել: Եթե շփվում են հագուստի կամ զարդերի հետ:
• Ցավ պատճառել: Եթե ոլորվում են իրենց «ոտիկի» շուրջ, ինչը կարող է հանգեցնել արյան մակարդման՝ դառնալով կարմիր կամ սև:
• Արնահոսել: Եթե վնասվում են:

Եթե նկատում եք նման գոյացություն, բայց վստահ չեք, արդյոք դա ակրոխորդոն է, թե ոչ, ավելի լավ է խորհրդակցեք մաշկաբանի հետ:

Ակրոխորդոնները սովորաբար բժշկական միջամտություն չեն պահանջում, քանի որ անվնաս են: Սակայն կան դեպքեր, երբ խորհուրդ է տրվում դիմել մաշկաբանին:

• Եթե վստահ չեք ախտորոշման մեջ: Ակրոխորդոնները կարող են շփոթվել այլ գոյացությունների հետ, օրինակ՝ նեյրոֆիբրոմաների (ավելի կոշտ և մեծ) կամ խալերի հետ:
• Եթե դրանք անհանգստացնում են: Օրինակ՝ գրգռված են, ցավոտ կամ արյունահոսում են:
• Եթե փոփոխվել են: Հանկարծակի գույնի, չափսի կամ ձևի փոփոխությունը պահանջում է հետազոտում:
• Եթե էսթետիկ խնդիր են առաջացնում: Եթե դրանք խանգարում են Ձեր արտաքինին:
  

 

Ախտորոշումը սովորաբար կատարվում է զննման միջոցով: Կասկածի դեպքում բժիշկը կարող է օգտագործել դերմատոսկոպ  կամ առաջարկել բիոպսիա՝ գոյացության փոքր կտորի հյուսվածաբանական հետազոտություն:

Եթե ակրոխորդոնները Ձեզ չեն անհանգստացնում, ապա դրանք բուժելու կարիք չկա: Սակայն, եթե ցանկանում եք հեռացնել դրանք, կան մի քանի բուժական մեթոդներ:

1. Կրիոթերապիա (Հեղուկ ազոտով սառեցում): Բժիշկը օգտագործում է հեղուկ ազոտ՝ ակրոխորդոնը սառեցնելու համար: Սա արագ մեթոդ է (մի քանի վայրկյան), որից հետո գոյացությունը ընկնում է մի քանի օր
2. • Մկրատի օգնությամբ  հեռացում: Փոքր ակրոխորդոնները կտրվում են հատուկ մկրատով: Արյունահոսությունը նվազագույն է և կարող է դադարեցվել ալյումինի քլորիդով:
   • Վիրաբուժական հեռացում:Շեյվ էքսցիզիա: Մեծերը հեռացվում են սափրիչով՝ տեղային անզգայացմամբ:
3. Էլեկտրոդեսիկացիա: Էլեկտրական հոսանքով այրում է ակրոխորդոնը: Արդյունավետ է և դադարեցնում է արյունահոսությունը:
4. Լազերային բուժում: Լազերը գոլորշիացնում է գոյացությունը՝ նվազագույն չափով վնասելով շրջակա մաշկը:

 

Կարևոր: Ինքնուրույն հեռացումը (կտրել, պոկել) խստիվ արգելվում է: Դա կարող է հանգեցնել վարակի, արյունահոսության կամ սպիերի առաջացման:

Ակրոխորդոնները կանխելն ամբողջությամբ հնարավոր չէ, քանի որ դրանց առաջացման պատճառները լիովին պարզված չեն: Սակայն որոշ քայլեր կարող են նվազեցնել ռիսկը:

• Քաշի կառավարում: Նորմալ քաշը նվազեցնում է մաշկային ծալքերի առաջացումը:
• Հիգիենա: Անհրաժեշտ է շփման հատվածները պահել մաքուր և չոր :
• Հագուստ: Ցանկալի է խուսափել նեղ և կոպիտ հագուստից:

Եթե ակրոխորդոնները ազդում են Ձեր ինքնավստահության վրա, ապա դիմեք մաշկաբանի:

Այս համախտանիշը աուտոսոմ-դոմինանտ գենոդերմատոզ է, որը դրսևորվում է բազմաթիվ ակրոխորդոնների, ֆիբրոֆոլիկուլոմաների և տրիխոդիսկոմաների առկայությամբ: Հաճախ զուգակցվում է պնևմոթորաքսի, թոքի կամ երիկամի քաղցկեղի հետ: Առաջացման պատճառը FLCN գենի մուտացիան է, որը կոդավորում է ուռուցքի աճի սուպրեսոր ֆոլիկուլինին: Եթե նկատում եք ակրոխորդոնների քանակի կտրուկ ավելացում, ապա դիմեք բժշկի:

Ակրոխորդոնները տարածված և հիմնականում անվնաս մաշկային գոյացություններ են: Թեև դրանք սովորաբար բուժում չեն պահանջում, կարևոր է իմանալ, թե երբ և ինչպես կարելի է գործել: ՀՀ ԱՆ Մաշկաբանության ազգային կենտրոնը պատրաստ է օգնել Ձեզ՝ ապահովելով պրոֆեսիոնալ խորհրդատվություն և բուժում: