Պիոգեն Գրանուլոմա

ՀՀ ԱՆ Մաշկաբանության Ազգային Կենտրոնը ներկայացնում է համապարփակ տեղեկատվություն պիոգեն գրանուլոմայի մասին՝ մաշկի և լորձաթաղանթների բարորակ անոթային ուռուցքի, որը կարող է առաջանալ տարբեր պատճառներից և ազդել կյանքի որակի վրա: Այս բլոգը նախատեսված է հատկապես նրանց համար, ովքեր գտնվում են ռիսկային խմբում, ինչպես նաև ընդհանուր առմամբ բոլոր նրանց, ովքեր ցանկանում են ավելին իմանալ այս վիճակի մասին: Մեր նպատակն է բարձրացնել իրազեկվածությունը, տրամադրել հանրամատչելի և հասկանալի տեղեկատվություն, որպեսզի դուք կարողանաք ժամանակին ճանաչել, կանխարգելել կամ բուժել այս հիվանդությունը:

Պիոգեն գրանուլոման (լատիներեն՝ Pyogenic Granuloma, նաև հայտնի է որպես լոբուլյար կապիլյար հեմանգիոմա) մաշկի կամ լորձաթաղանթների բարորակ անոթային ուռուցք է, որը բնութագրվում է արագ աճով և փխրուն մակերեսով: Չնայած անվան մեջ առկա է «պիոգեն» բառը, որը կարող է ասոցացվել թարախի հետ, այս վիճակը ոչ մի կապ չունի վարակի կամ թարախակույտերի հետ: Փոխարենը, այն առաջանում է անոթների և ֆիբրոզ հյուսվածքի ակտիվ աճի հետևանքով, որը հաճախ առաջանում է տեղային գրգռման կամ վնասվածքի պատճառով:

 

Պիոգեն գրանուլոման սովորաբար հայտնվում է որպես փոքր, կարմիր կամ մանուշակագույն գոյացություն, որի չափսերով կարող է արագ մեծանալ՝ հասնելով մի քանի միլիմետրից մինչև մեկ սանտիմետր տրամագծի: Այն հաճախ արյունահոսում է նույնիսկ աննշան վնասվածքից հետո, ինչը դարձնում է այն մտահոգիչ: Պիոգեն գրանուլոման կարող է առաջանալ մարմնի ցանկացած մասում, սակայն ավելի հաճախ հանդիպում է գլխի, պարանոցի, ձեռքերի, ոտքերի վրա կամ բերանի խոռոչում:

Պիոգեն գրանուլոման կարող է առաջանալ բոլորի մոտ, սակայն որոշ խմբեր ավելի հակված են այս վիճակին: Եկեք դիտարկենք, թե ովքեր են գտնվում ռիսկի խմբում.

• Երեխաներ և երիտասարդներ: Պիոգեն գրանուլոման ավելի հաճախ հանդիպում է երեխաների և երիտասարդների մոտ: Երեխաների դեպքում միջին տարիքը, երբ ախտորոշվում է, 6-10 տարեկանն է, ընդ որում տղաների մոտ մի փոքր ավելի հաճախ է հանդիպում, քան աղջիկների:
• Հղիներ: Հղիության ընթացքում, հատկապես առաջին հինգ ամիսներին, կանանց 2-3%-ի մոտ բերանի խոռոչում կարող է զարգանալ պիոգեն գրանուլոմա, որը հայտնի է որպես «հղիության գրանուլոմա» կամ «granuloma gravidarum»: Սա կապված է հորմոնալ փոփոխությունների հետ, որոնք խթանում են անոթների աճը:
• Դեղորայք ընդունող անձինք: Որոշ դեղամիջոցներ, օրինակ՝ համակարգային ռետինոիդները, քիմիապրեպարատները (օրինակ՝ կապեցիտաբին, տաքսաններ), իմունասուպրեսորները (օրինակ՝ ցիկլոսպորին) և այլն, կարող են նպաստել պիոգեն գրանուլոմայի առաջացմանը:
• Վնասվածքներ ունեցող անձինք: Այն անձինք, ովքեր ունեն մաշկի կամ լորձաթաղանթների վնասվածքներ (օրինակ՝ կտրվածքներ, քերծվածքներ, եղունգների շուրջ բորբոքումներ), ավելի հակված են այս գոյացությանը: Օրինակ՝ եղունգների շուրջ ՊԳ-ն (պերիունգուալ ՊԳ) հաճախ կապված է մեխանիկական վնասվածքների հետ:
• Հաշմանդամություն կամ քրոնիկ հիվանդություններ ունեցող անձինք: Նրանք, ովքեր ունեն անոթային համակարգի հետ կապված խնդիրներ (օրինակ՝ «գինու բծեր», կապիլյար մալֆորմացիաներ) կամ ստացել են օրգանների փոխպատվաստում, կարող են ավելի հաճախ բախվել այս խնդրին:

Եթե դուք պատկանում եք այս խմբերից որևէ մեկին, ապա անհրաժեշտ է առավել մեծ ուշադրություն դարձնել ձեր մաշկի և լորձաթաղանթների վիճակին և ժամանակին դիմել մասնագետի:

Պիոգեն գրանուլոմայի առաջացման հստակ պատճառը դեռևս լիովին հայտնաբբերած չէ, սակայն գիտնականները կարծում են, որ այն կապված է անոթների ակտիվ աճի (անգիոգենեզ) և դրա խթանիչների ու արգելակիչների միջև անհավասարակշռության հետ: Ահա մի քանի հիմնական գործոն, որոնք կարող են նպաստել դրան.

• Վնասվածքներ: Չնայած պիոգեն գրանուլոմայով հիվանդների միայն 7-23%-ն է նշում նախկինում ստացած վնասվածք, այն համարվում է հնարավոր գործոն: Օրինակ՝ եղունգների շուրջ գոյացությունները հաճախ կապված են մեխանիկական վնասվածքների կամ եղունգների քրոնիկ գրգռման հետ:
• Հորմոնալ փոփոխություններ: Հղիության ընթացքում կանանց մոտ հորմոնների (էստրոգեն և պրոգեստերոն) մակարդակի բարձրացումը կարող է խթանել անոթների աճը, հատկապես բերանի խոռոչում:
• Դեղորայք: Որոշ դեղեր, ինչպիսիք են քաղցկեղի բուժման համար օգտագործվող EGFR ինհիբիտորները (օրինակ՝ ցետուքսիմաբ) կամ BRAF ինհիբիտորները (օրինակ՝ վեմուրաֆենիբ), կարող են առաջացնել պիոգեն գրանուլոմա՝ որպես կողմնակի էֆեկտ:
• Գենետիկ և մոլեկուլյար գործոններ: Ուսումնասիրությունները ցույց են տվել, որ պիոգեն գրանուլոմայում առկա են անոթային աճի գործոններ (օրինակ՝ VEGF՝ անոթային էնդոթելի աճի գործոն) և MAPK ազդանշանային ուղու ակտիվացում, ինչը կարող է կապված լինել գենետիկ մուտացիաների հետ (օրինակ՝ HRAS կամ BRAF գեներում):
• Անոթային մալֆորմացիաներ: Պիոգեն գրանուլոման կարող է առաջանալ «գինու բծերի» (port wine stain) կամ այլ անոթային անոմալիաների հիմքի վրա՝ ինքնաբերաբար կամ լազերային բուժումից հետո:

Այս գործոնները կարող են ազդել առանձին կամ համակցված՝ հանգեցնելով պիոգեն գրանուլոմայի զարգացմանը:

Պիոգեն գրանուլոման սովորաբար ձևավորվում է որպես փոքր, կարմիր բիծ կամ պապուլա, որը արագ աճում է շաբաթների կամ ամիսների ընթացքում: Ահա դրա հիմնական նշանները.

• Արտաքին տեսք: Գոյացությունը կարմիր, մանուշակագույն կամ կարմրաշագանակագույն է, կարող է լինել հարթ կամ ունենալ ոտիկ: Հաճախ այն շրջապատված է մաշկի հաստացած օղակով, որը նման է օձիքի:
• Չափս: Սովորաբար չի գերազանցում 1 սմ-ը, սակայն կարող է տարբեր լինել՝ մի քանի միլիմետրից մինչև մի քանի սանտիմետր:
• Փխրունություն: Պիոգեն գրանուլոման շատ փխրուն է և հեշտությամբ արյունահոսում է նույնիսկ թեթև հպումից կամ վնասվածքից հետո: Սա հաճախ հանգեցնում է կրկնվող արյունահոսությունների:
• Տեղակայում: Մեծահասակների մոտ ավելի հաճախ հանդիպում է մարմնի կամ վերջույթների վրա, իսկ երեխաների մոտ՝ գլխի և պարանոցի շրջանում: Բերանի խոռոչում այն հաճախ հայտնվում է լնդերի կամ շուրթերի վրա:

Եթե նկատում եք նման գոյացություն, որը արագ աճում է կամ արյունահոսում, անհապաղ դիմեք մաշկաբանի:

ՊԳ-ի ախտորոշումը սովորաբար կատարվում է կլինիկական նշանների հիման վրա: Բժիշկը գնահատում է գոյացության արտաքին տեսքը, աճի արագությունը և արյունահոսության հակումը: Որոշ դեպքերում հնարավոր է դերմատոսկոպի կիրառման անհրաժեշտություն՝ տարբերակելու այլ գոյացություններից:

Այնուամենայնիվ, քանի որ պիոգեն գրանուլոման կարող է նմանվել այլ հիվանդությունների (օրինակ՝ մաշկի քաղցկեղ կամ այլ անոթային ուռուցքներ), հաճախ անհրաժեշտ է հյուսվածաբանական հետազոտություն: Սա նշանակում է, որ գոյացությունը հեռացվում է (օրինակ՝ վիրահատական էքսցիզիայով) և ուղարկվում լաբորատորիա՝ մանրադիտակով ուսումնասիրելու համար:

Չնայած պիոգեն գրանուլոման երբեմն կարող է ինքնուրույն անհետանալ (օրինակ՝ հղիությունից հետո), այն սովորաբար պահանջում է բուժում՝ արյունահոսության, խոցերի կամ էսթետիկ նկատառումներից ելնելով: Ահա բուժման հիմնական մեթոդները.

• Վիրահատական հեռացում:
  • Լրիվ էքսցիզիա: Գոյացությունը հեռացվում է ամբողջությամբ՝ ներառյալ խորքային հյուսվածքները, և կարվում է: Սա ամենաարդյունավետ մեթոդն է՝ 2-3% կրկնության ռիսկով:
  • Կյուրետաժ: Քերում կամ սափրում, որին հաջորդում է էլեկտրակոագուլյացիա (այրում): Այս մեթոդն ավելի արագ է, բայց կրկնության ռիսկը կարող է ավելի բարձր լինել:
• Ոչ վիրահատական մեթոդներ:
  • Կրիոթերապիա: Հեղուկ ազոտով սառեցում, որը հարմար է փոքր գոյացությունների համար:
  • Լազերային թերապիա: Օգտագործվում են PDL (պուլսային ներկանյութի լազեր) կամ CO2 լազերներ: CO2-ն ավելի արդյունավետ է մեկ սեանսում, սակայն կարող է չտրամադրել նմուշ հետազոտության համար:
  • Տեղային բուժում: Բետա-բլոկերներ (օրինակ՝ տիմոլոլ) կամ իմիքվիմոդ կարող են օգտագործվել երեխաների կամ կոսմետիկ զգայուն գոտիների համար:
  • Սկլերոթերապիա: Ներարկումներ (օրինակ՝ էթանոլամին օլեատ), որոնք փակում են անոթները:
• Հատուկ դեպքեր:
  • Հղիներ: Հնարավորության դեպքում բուժումը հետաձգվում է մինչև ծննդաբերություն:
  • Դեղորայքով առաջացած ՊԳ: Դեղը դադարեցնելը կարող է հանգեցնել գոյացության անհետացման:

Բուժման ընտրությունը կախված է գոյացության չափսից, տեղակայումից և հիվանդի նախընտրություններից: Կարևոր է, որ հեռացված նյութն ուղարկվի հյուսվածաբանական հետազոտության՝ չարորակ գոյացությունները բացառելու նպատակով:

Պիոգեն գրանուլոմայի առաջացումը հնարավորինս կանխելու համար կարևոր է հետևյալը.

• Հիգիենա: Պահպանեք բերանի խոռոչի և մաշկի մաքրությունը՝ կանխելու գրգռումը: Հատկապես հղիության ընթացքում կանոնավոր այցելեք ատամնաբույժի՝ լնդերի վիճակը վերահսկելու համար:
• Խուսափեք վնասվածքներից: Զգույշ եղեք եղունգները կտրելիս կամ մաշկը խնամելիս:
• Դեղորայքի վերահսկում: Եթե ընդունում եք դեղորայք, որոնք կարող են հանգեցնել պիոգեն գրանուլոմայի առաջացման, ապա խորհրդակցեք բժշկի հետ:

Պիոգեն գրանուլոման, չնայած բարորակ է, սակայն կարող է զգալի անհանգստություն պատճառել: Ժամանակին ախտորոշումը և բուժումը կարևոր են բարդություններից խուսափելու համար: Եթե նկատում եք կասկածելի գոյացություն, որը ժամանակի ընթացքում արագորեն մեծանում է, ապա մի հապաղեք դիմել մաշկաբանի: ՀՀ ԱՆ Մաշկաբանության Ազգային Կենտրոնը պատրաստ է օգնել ձեզ՝ տրամադրելով մասնագիտական խորհրդատվություն և բուժում: